W dzisiejszych czasach, kiedy coraz większą uwagę poświęca się bezpieczeństwu dzieci, standardy ochrony małoletnich w gabinetach terapeutycznych stają się kluczowym elementem pracy każdego profesjonalisty. Zarówno psycholodzy, psychoterapeuci, jak i logopedzi muszą być świadomi obowiązujących regulacji prawnych i najlepszych praktyk, aby zapewnić swoim młodym pacjentom najwyższy poziom ochrony. W tym artykule omówimy, jakie standardy ochrony małoletnich należy wdrożyć w gabinetach terapeutycznych oraz jakie kroki należy podjąć, aby te standardy były skutecznie realizowane.
W Polsce ochrona małoletnich jest regulowana przez szereg aktów prawnych, które mają na celu zapewnienie dzieciom bezpieczeństwa w różnych kontekstach, w tym w gabinetach terapeutycznych. Najważniejsze z tych aktów to:
Konstytucja RP - gwarantuje prawa dziecka do ochrony zdrowia i prywatności.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy - reguluje kwestie związane z opieką nad dziećmi i ich ochroną.
Ustawa o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich - określa szczególne środki ochrony przeciwdziałające zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i szczególne środki ochrony małoletnich.
Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie - określa obowiązki instytucji i osób pracujących z dziećmi w zakresie ochrony przed przemocą.
Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych - RODO - chroni prywatność i dane osobowe małoletnich.
Ustawa o zdrowiu psychicznym - zapewnia szczególną ochronę dzieci korzystających z usług psychologicznych i psychoterapeutycznych.
Pierwszym i najważniejszym krokiem jest stworzenie bezpiecznego środowiska dla małoletnich pacjentów. Oznacza to nie tylko dbanie o fizyczne bezpieczeństwo gabinetu, ale również o atmosferę zaufania i otwartości. Ważne jest, aby dziecko czuło się komfortowo i miało pewność, że jego prywatność jest respektowana. W sytuacjach naruszenia praw małoletnich, kluczowe jest nawiązanie kontaktu z pracownikiem poradni, który może udzielić potrzebnej pomocy pedagogiczno-psychologicznej oraz wsparcia w radzeniu sobie z trudnymi emocjami.
Regularne sprawdzanie i konserwacja sprzętu oraz mebli.
Ograniczenie dostępu do potencjalnie niebezpiecznych przedmiotów.
Umożliwienie rodzicom lub opiekunom obecności w trakcie sesji, jeśli jest to konieczne i możliwe, biorąc pod uwagę cele terapii.
Prywatność i poufność są fundamentem każdej relacji terapeutycznej. Dzieci i ich rodziny muszą mieć pewność, że informacje, które udostępniają, są chronione. Należy być szczególnie ostrożnym przy utrwalanie wizerunku, szczególnie w sytuacji, w której utrwalanie wizerunku w połączeniu z otoczeniem mogłoby choćby pośrednio wskazywać, że dziecko korzysta z terapii. Podobnie oceniane może być nagrywanie głosu. Również na nagranie audio należy uzyskać zgodę.
Przestrzeganie RODO i innych regulacji dotyczących ochrony danych osobowych.
Przechowywanie dokumentacji w bezpiecznym miejscu, do którego dostęp mają tylko upoważnione osoby.
Regularne szkolenia z zakresu ochrony danych dla całego personelu.
Więcej na temat obowiązków związanych z RODO znajdziesz w naszym artykule RODO w gabinecie psychologa, psychoterapeuty i logopedy. Podstawy, o których każdy terapeuta nadal musi pamiętać. - (dobrygabinet.com)
Zatrudnienie odpowiednich pracowników poradni to kluczowy element zapewnienia bezpieczeństwa małoletnim pacjentom. Przed nawiązaniem stosunku pracy lub dopuszczeniem osoby do działalności związanej m.in. z wychowaniem, edukacją, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, czy rozwojem duchowym lub z opieką nad nimi, na pracodawcy lub innym organizatorze takiej działalności oraz na osobie, z którą ma być nawiązany stosunek pracy lub która ma być dopuszczona do takiej działalności, ciążą określone obowiązki.
Sprawdzenie rejestrów: Pracodawca lub inny organizator musi uzyskać informacje czy osoba, którą zamierza zatrudnić, figuruje w Rejestrze z dostępem ograniczonym lub w Rejestrze osób, w stosunku do których Państwowa Komisja ds. przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15 wydała postanowienie o wpisie.
Weryfikacja w Krajowym Rejestrze Karnym: Osoba, o której mowa, przedkłada pracodawcy lub innemu organizatorowi informację z Krajowego Rejestru Karnego dotyczącą przestępstw określonych w rozdziale XIX i XXV Kodeksu karnego, a także w art. 189a i art. 207 Kodeksu karnego oraz w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii lub za odpowiadające tym przestępstwom czyny zabronione określone w przepisach prawa obcego.
Utrwalanie informacji: Informacje uzyskane zgodnie z punktem 2 pracodawca lub inny organizator utrwala w formie wydruku i załącza do akt osobowych pracownika albo dokumentacji dotyczącej osoby dopuszczonej do przedmiotowej działalności.
Dostarczenie Informacji z KRK: Przed dopuszczeniem do pracy z dziećmi, kandydat musi przedłożyć pracodawcy zaświadczenie z Krajowego Rejestru Karnego, potwierdzające brak skazania za przestępstwa związane z wykorzystywaniem seksualnym, przemocą oraz narkomanią.
Dzięki tym procedurom, pracodawcy mogą minimalizować ryzyko zatrudnienia osób, które mogłyby stanowić zagrożenie dla małoletnich. Wdrożenie działań mających na celu realizację powyższych obowiązków przed 15 sierpnia 2024 roku jest obowiązkowe i ma na celu zapewnienie, że wszystkie osoby pracujące z dziećmi zostaną odpowiednio zweryfikowane. Chodzi o to, by takie osoby nie miały przeszłości kryminalnej, która mogłaby zagrażać bezpieczeństwu najmłodszych pacjentów.
Wykonanie powyższych obowiązków nie jest wymagane przed dopuszczeniem do pracy członka rodziny małoletniego lub osoby znanej osobiście rodzicowi małoletniego albo przedstawicielowi ustawowemu małoletniego, gdy działalność jest wykonywana w stosunku do małoletniego dziecka, którego rodzic lub przedstawiciel ustawowy są dopuszczającymi do działalności. Przez członka rodziny należy rozumieć osobę spokrewnioną albo niespokrewnioną, pozostającą w faktycznym związku oraz wspólnie zamieszkującą i gospodarującą.
W sytuacjach podejrzenia krzywdzenia małoletniego przez pracowników poradni, istotne jest, aby przestrzegać procedury podejmowania interwencji, która obejmuje obowiązek przekazywania informacji dyrektorowi lub koordynatorowi oraz realizację określonych obowiązków prawnych, np. obowiązku zawiadomienia odpowiednich organów.
Ważne jest, aby pracownicy poradni byli odpowiednio przeszkoleni w zakresie ochrony małoletnich. Powinni oni być świadomi potencjalnych zagrożeń oraz wiedzieć, jak na nie reagować.
Organizowanie regularnych szkoleń z zakresu ochrony małoletnich.
Zapoznanie personelu z procedurami postępowania w przypadku podejrzenia przemocy lub nadużycia, w tym wdrożonymi w placówce standardami ochrony małoletnich.
Współpraca z lokalnymi służbami ochrony dzieci.
Obowiązek wdrożenia procedur wewnętrznych w postaci standardów ochrony małoletnich wprowadziła znowelizowana ustawa o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich.
Standardy ochrony małoletnich to dokument, w którym w sposób dostosowany do charakteru i rodzaju placówki lub działalności, określa się w szczególności:
zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a personelem placówki lub organizatora, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich;
zasady i procedurę podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego;
procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadamianie sądu opiekuńczego oraz w przypadku instytucji, które posiadają takie uprawnienia, osoby odpowiedzialne za wszczynanie procedury “Niebieskiej Karty”;
zasady przeglądu i aktualizacji standardów;
zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za przygotowanie personelu placówki lub organizatora do stosowania standardów, zasady przygotowania tego personelu do ich stosowania oraz sposób dokumentowania tej czynności;
zasady i sposób udostępniania rodzicom albo opiekunom prawnym lub faktycznym oraz małoletnim standardów do zaznajomienia się z nimi i ich stosowania;
osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia;
sposób dokumentowania i zasady przechowywania ujawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego.
Ponadto, w standardach ochrony małoletnich należy określić:
wymogi dotyczące bezpiecznych relacji między małoletnimi, a w szczególności zachowania niedozwolone;
zasady korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci Internet;
procedury ochrony dzieci przed treściami szkodliwymi i zagrożeniami w sieci Internet oraz utrwalonymi w innej formie;
zasady ustalania planu wsparcia małoletniego po ujawnieniu krzywdzenia.
Obowiązek wprowadzenia standardów ochrony małoletnich ma każdy:
organ zarządzający jednostką systemu oświaty, o której mowa w art. 2 pkt 1-8 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe, oraz inną placówką oświatową, opiekuńczą, wychowawczą, resocjalizacyjną, religijną, artystyczną, medyczną, rekreacyjną, sportową lub związaną z rozwijaniem zainteresowań, do której uczęszczają albo w której przebywają lub mogą przebywać małoletni;
organizator działalności oświatowej, opiekuńczej, wychowawczej, resocjalizacyjnej, religijnej, artystycznej, medycznej, rekreacyjnej, sportowej lub związanej z rozwijaniem zainteresowań przez małoletnich.
Bez wątpienia obowiązek wdrożenia standardów ochrony małoletnich będą miały gabinety i ośrodki terapeutyczne mające status jednostek oświaty. Skądinąd wiadomo, że w tego rodzaju placówkach często świadczone są usługi logopedyczne i psychologiczne na rzecz dzieci.
Ponadto obowiązek wdrożenia standardów ochrony małoletnich będzie spoczywał na jednostkach o charakterze medycznym. Nie jest do końca jasne, jak w kontekście ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich należy rozumieć pojęcie “medyczny”. Gdyby kierować się znaczeniem, w jakiem pojęcie to używane jest najczęściej w przepisach prawa, obowiązek wdrożenia standardów miałyby tylko takie gabinety terapeutyczne, które mają status podmiotu medycznego lub świadczą usługi w ramach systemu ochrony zdrowia. Gdyby jednak przyjąć szerszą wykładnię, to każdą działalność terapeutyczną, np. psychoterapię czy terapię logopedyczną, można by uznać za działalność medyczną. W mojej ocenie tak szeroka wykładnia nie byłaby jednak uzasadniona. Czas pokarze, jak przepisy będą stosowane w praktyce.
Jeżeli masz wątpliwości, czy prawny obowiązek wdrożenia standardów ochrony małoletnich dotyczy Twojego gabinetu lub ośrodka, napisz do nas, a my przeanalizujemy Twój przypadek.
Niezależnie jednak od powyższych wątpliwości interpretacyjnych wydaje się, że każdy szanujący się gabinet terapeutyczny powinien mieć opracowane i wdrożone procedury postępowania w przypadku podejrzenia przemocy lub nadużycia wobec dziecka. Personel powinien bowiem wiedzieć, jakie kroki podjąć, aby zapewnić dziecku natychmiastową pomoc i wsparcie. Standardy ochrony małoletnich wdrożone w gabinecie czy ośrodku terapeutycznym przyjmującym dzieci, nawet bez takiego obowiązku prawnego, z pewnością przyczyni się do renomy danej placówki i jej dobrego postrzegania wśród potencjalnych klientów i pacjentów.
Dobrym przykładem mogą być tutaj niektóre hotele, które wdrożyły u siebie standardy uchronny małoletnich długo przed wprowadzeniem obowiązku prawnego w tym zakresie, mając na uwadze dobro i bezpieczeństwo przebywających w nich dzieci.
Opracowanie jasnych i zrozumiałych, także dla małoletnich, procedur postępowania w przypadku zagrożenia, w postaci standardów ochrony małoletnich spełniających wymogi przepisów prawa.
Współpraca z lokalnymi organami ścigania i instytucjami pomocowymi zajmującymi się ochroną dzieci.
Regularne przeglądy i aktualizacje procedur, nie rzadziej niż co 2 lata.
Jeżeli nie wiesz, jak przygotować standardy ochrony małoletnich dla Twojego gabinetu lub ośrodka terapeutycznego, skontaktuj się z nami, chętnie pomożemy!
Otwartość i transparentność w komunikacji z rodzicami i opiekunami jest kluczowa. Rodzic i opiekun dziecka powinni być informowani o wszystkich aspektach terapii oraz o wszelkich procedurach ochrony, które są wdrożone w gabinecie.
Kluczowe działania:
Regularne spotkania z rodzicami i opiekunami w celu omówienia postępów terapii.
Udostępnianie informacji na temat standardów ochrony małoletnich w formie pisemnej, w tym na stronie internetowej poradni.
Umożliwienie rodzicom i opiekunom zadawania pytań i wyrażania swoich obaw.
W przypadku podejrzenia krzywdzenia małoletniego, każdy terapeuta ma obowiązek natychmiastowego działania. Niezależnie od tego, czy podejrzenie dotyczy przemocy fizycznej, emocjonalnej, seksualnej czy zaniedbania, kluczowe jest podjęcie odpowiednich kroków, aby zapewnić dziecku bezpieczeństwo i ochronę. Personel terapeutyczny powinien być przeszkolony w rozpoznawaniu sygnałów krzywdzenia, w tym przemocy fizycznej i znać procedury postępowania w takich sytuacjach. W przypadku braku porozumienia między rodzicami, konieczne może być rozstrzyganie sprawy przez sąd rodzinno-opiekuńczy.
W przypadku uzyskania informacji o krzywdzeniu należy niezwłocznie powiadomić odpowiednie służby, takie jak policja, opieka społeczna czy sąd rodzinny. Ważne jest również dokumentowanie wszelkich obserwacji i rozmów związanych z podejrzeniem krzywdzenia oraz utrzymywanie otwartej i wspierającej komunikacji z dzieckiem. Działanie zgodne z obowiązującymi przepisami prawnymi oraz standardami etycznymi jest nie tylko obowiązkiem prawnym, ale także moralnym każdego terapeuty, który ma na celu dobro i ochronę swoich małoletnich pacjentów.
Wprowadzenie standardów ochrony małoletnich w gabinetach terapeutycznych powinno nastąpić jak najszybciej, aby zapewnić dzieciom najwyższy poziom bezpieczeństwa. Ustawa zmieniająca obowiązki w tym zakresie obowiązuje bowiem już od 15 lutego 2024 r. Dotyczy to tych gabinetów terapeutycznych, które nie mają obowiązku wprowadzenia standardów ochrony małoletnich.
Natomiast podmioty, na których ciąży prawny obowiązek wdrożenia standardów ochrony małoletnich muszą zrobić to najpóźniej do 15 sierpnia 2024 roku. Niedotrzymanie tego terminu może skutkować konsekwencjami prawnymi i administracyjnymi dla gabinetów terapeutycznych. Od tej daty bowiem uprawnione organy kontrolujące podmioty zobowiązane do posiadania standardów ochrony małoletnich mogą nakładać na nie przewidziane przepisami sankcje.
Co do zasady wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta oraz marszałek województwa sprawują kontrolę wykonywania obowiązków w zakresie zatrudniania odpowiednich osób i stosowania standardów ochrony małoletnich w zakresie objętym właściwością rzeczową i miejscową tych organów.
Ponadto podmiotem uprawnionym do kontroli wykonywania powyższych obowiązków, w zakresie swojej właściwości rzeczowej i miejscowej jest organ prowadzący jednostkę systemu oświaty lub organ sprawujący nadzór pedagogiczny nad taką jednostką, organ zarządzający lub nadzorujący inną placówkę lub prowadzenie działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi.
Dodatkowo Państwowa Inspekcja Pracy w zakresie swojej właściwości oraz Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia w zakresie swojej właściwości są uprawnieni do kontroli wykonywania przez pracodawcę lub organizatora działalności obowiązku zatrudniania osób po ich wcześniejszej weryfikacji. Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia może także kontrolować wykonanie obowiązku wprowadzenia standardów.
W razie stwierdzenia naruszenia wykonywania przez pracodawcę lub organizatora działalności obowiązku zatrudniania osób po ich wcześniejszej weryfikacji lub obowiązku wprowadzenia standardów, odpowiednio pracownicy Narodowego Funduszu Zdrowia przeprowadzający kontrolę albo Państwowa Inspekcja Pracy niezwłocznie powiadamiają o tym Policję lub prokuratora.
Standardy ochrony małoletnich są nieodzownym elementem pracy każdego terapeuty. Wdrożenie odpowiednich procedur i praktyk zapewni nie tylko bezpieczeństwo dzieciom, ale również wzmocni zaufanie rodziców i opiekunów prawnych do terapeuty. Pamiętajmy, że kluczowym celem jest zawsze dobro małoletnich pacjentów, a dbanie o ich ochronę to nasz obowiązek i priorytet.
Implementacja tych standardów pomoże w utrzymaniu wysokiej jakości usług terapeutycznych i zapewni, że najmłodsi pacjenci będą mogli czuć się bezpiecznie i komfortowo podczas każdej wizyty. Dla niektórych podmiotów wdrożenie standardów przed 15 sierpnia 2024 roku jest obowiązkiem prawnym. W tych przypadkach brak odpowiednio wdrożenia narazi zobowiązaną placówkę na sankcje administracyjne i karne. Dla innych z kolei będzie przejawem dobrej praktyki, mającej na celu zapewnienie najlepszego możliwego wsparcia dla dzieci i ich rodzin.
